เพชรสังฆาต พิฆาตริดสีดวง
Cissus quadrangularis Linn.
VITACEAE

     สวัสดีค่ะท่านผู้อ่านทุกท่าน เผลอแป๊ปเดียวก็ย่างเข้าเดือนที่ 6 แล้วนะค่ะ อะไรที่คิดอยากจะทำก็รีบทำเสีย เดี๋ยวจะสิ้นปีเสียก่อน ส่วนฉบับนี้ผู้เขียนก็ต้องรีบทำหน้าที่ค่ะ คือการให้ข้อมูลข่าวสารด้านสมุนไพร ซึ่งในฉบับนี้ผู้เขียนจะขอให้ข้อมูลเรื่องเพชรสังฆาต เพราะมีผู้ให้ความสนใจถามกันเข้ามาเยอะมาก
     ถ้าพูดถึงเพชรสังฆาตท่านผู้อ่านหลายท่านคงจะทราบดีว่าเจ้าสมุนไพรตัวนี้มีการใช้กันอย่างแพร่หลายในโรคริดสีดวงทวาร ปัจจุบันหลายโรงพยาบาลได้นำเพชรสังฆาตมาใช้ในผู้ป่วยโรคริดสีดวงทวารทดแทนการใช้ยาแผนปัจจุบัน อย่างที่โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ที่ผู้เขียนทำงานอยู่ก็ไม่มีการใช้ยาแผนปัจจุบันในโรคนี้ มีแต่เพชรสังฆาตเท่านั้น ตอนที่ผู้เขียนมาทำงานครั้งแรกก็ยอมรับว่าไม่มั่นใจในประสิทธิภาพของเพชรสังฆาตเหมือนกัน แต่พอได้ซักถามจากผู้ป่วยประกอบกับผลการวิจัยทางคลีนิกของเพชรสังฆาตในผู้ป่วยริดสีดวงทวารก็เพิ่มความมั่นใจมากขึ้น จนกระทั่งแนะนำให้บิดาของผู้เขียนเองซึ่งเป็นริดสีดวงทวารมานานหลายปีได้ใช้ ซึ่งก็ได้ผล ตอนนี้ผู้เขียนก็เลยแนะนำให้ผู้ป่วยริดสีดวงทวารหันมาใช้เพชรสังฆาตทดแทนการใช้ยาแผนปัจจุบัน
     ก่อนที่เราจะรู้จักเพชรสังฆาตกันให้มากกว่านี้ ผู้เขียนขออภิบายเรื่องโรคริดสีดวงทวารให้ท่านทราบเสียก่อน โรคริดสีดวงทวารเป็นภาวะที่มีการอักเสบของเส้นเลือดดำที่ไส้ตรง จนทำให้เส้นเลือดบริเวณนี้โป่งหรือพองออกมา ซึ่งถ้าเป็นมากๆ จะเห็นเหมือนเป็นติ่งเนื้อโผล่ออกมาทางทวารหนัก ผู้ป่วยจะมีอาการเจ็บๆคันๆ ในระยะแรกและจะเพิ่มอาการเจ็บปวดมากขึ้น การโป่งของเส้นเลือดนี้จะทำให้เกิดการเสียดสีกับอุจจาระ ในที่สุดก็จะเกิดเป็นแผลและมีเลือดออกขณะเบ่งหรือถ่ายอุจจาระ
     โรคริดสีดวงทวารนี้แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ ริดสีดวงทวารภายใน และ ริดสีดวงทวารภายนอก
         -ริดสีดวงทวารภายใน (Internal Hemorrhoids) เกิดจากเส้นเลือดที่ใต้เยื่อบุผิวโป่งพองออก ริดสีดวงชนิดนี้จะไม่เจ็บปวดมาก เพราะที่ใต้เยื่อเมือกไม่มีเส้นประสาทรับความรู้สึกปวด
         -ริดสีดวงทวารภายนอก (External Hemorrhoids) เป็นริดสีดวงทวารอีกชนิดหนึ่งที่คนเป็นกันมาก ซึ่งจะมีการโป่งพองของเส้นเลือดที่ผิวหนังบริเวณรอบทวารหนัก ซึ่งริดสีดวงทวารอย่างหลังนี้ผู้ที่เป็นจะเจ็บมากเวลาที่มีการอักเสบ เพราะตรงบริเวณรอบทวารหนักจะมีเส้นประสาทรับความรู้สึกอยู่เต็มไปหมด
     ส่วนระดับความรุนแรงและอาการของริดสีดวงทวารก็สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ คือ
         -ขั้นแรก จะไม่มีก้อนหรือติ่งเนื้อโผล่ออกมาทางทวารหนัก แต่เวลาเบ่งอุจจาระแรงๆ หรือเวลาที่มีอาการท้องผูกจะมีเลือดไหลออกมาได้
         -ขั้นที่สอง จะเริ่มมีก้อนริดสีดวงโผล่ออกมา แต่จะโผล่ออกมาเฉพาะเวลาที่มีการอักเสบหรือท้องผูกเท่านั้น ซึ่งก้อนเนื้อนี้จะสามารถดันกลับได้

     ส่วนสาเหตุของริดสีดวงทวารนั้นก็เกิดมาจากท้องผูก การตั้งครรภ์ ซึ่งในกรณีของการตั้งครรภ์นี้โรคริดสีดวงทวาร จะหายได้เองเมื่อคลอดบุตรแล้ว ส่วนสาเหตุอื่นๆ ก็เช่น พันธุกรรมและความชรา แต่สาเหตุหลักๆ ก็เกิดจากพฤติกรรมที่ผิด โดยเฉพาะการถ่ายอุจจาระ บางคนปล่อยให้ท้องผูกเรื้อรัง ไม่ชอบรับประทานผัก ผลไม้หรืออาหารที่มีเส้นใย ดื่มน้ำน้อย หรือชอบเบ่งแรงๆ เวลาถ่ายอุจจาระ เหล่านี้ก็ล้วนเป็นสาเหตุของการเกิดริดสีดวงทวาร แต่โชคร้ายโรคนี้ไม่สามารถรักษาให้หายขาด เว้นแต่จะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการถ่ายอุจจาระ เชื่อไหมคะว่าถึงแม้ผู้ป่วยจะเข้ารับการผ่าตัดแล้วก็มีโอกาสจะกลับมาเป็นได้อีก น่าเสียดายจริงๆค่ะ พื้นที่บนหน้ากระดาษหมดแล้วฉบับหน้าจะนำผลการวิจัยของเพชรสังฆาตทั้งในและต่างประเทศมาเล่าให้ฟังค่ะ

จากคอลัมภ์ "พืชใกล้ตัว"  โดย ภญ.ผกากรอง ขวัญข้าว 
ของวารสาร  "อภัยภูเบศรสาร"  ปีที่ 3 ฉบับที่ 36 ประจำเดือน มิถุนายน 2549

เพชรสังฆาต ช่วยสมานกระดูก
Cissus quadrangularis Linn.
VITACEAE

     สวัสดีค่ะ ฉบับที่แล้วค้างไว้ว่าจะมาเล่าเรื่องผลการวิจัยของเพชรสังฆาตให้ฟัง ผู้เขียนก็ไม่ขอรีรอนะค่ะ เล่าให้ฟังเลยก็แล้วกัน ในอินเดียมีบันทึกการใช้เพชรสังฆาตมาอย่างยาวนาน โดยมีการบันทึกการใช้เพชรสังฆาตเพื่อกระตุ้นให้มีการประสานกระดูกที่แตกหัก ในการแพทย์อายุรเวทแนะนำให้แพทย์แผนโบราณสั่งเพชรสังฆาตเป็นยาบำรุงสำหรับผู้ป่วยที่มีกระดูกแตกหัก การใช้เพชรสังฆาตนั้นสามารถใช้ได้ทั้งภายในและภายนอก นอกจากนั้นเถาของเพชรสังฆาตยังสามารถใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ ลดอาการจุกเสียดแน่น เป็นยาบำรุง เป็นยาแก้ปวด รักษาอาการประจำเดือนมาไม่ปกติ รักษาอาการหอบหืด และอาการปวดหลังและเอว นอกจากนั้นการวิจัยในห้องปฎิบัติการยังพบว่าเพชรสังฆาตมีฤทธิ์บำรุงหัวใจ
     ว่ากันไปแล้วชาวอินเดียเป็นตัวอย่างที่ดีมากในด้านการรักษาไว้ซึ่งศาสตร์การแพทย์ของประเทศตน อย่างเจ้าเพชรสังฆาตที่ว่านี้ พอชาวอินเดียเห็นว่ามีการบันทึกสรรพคุณยาไว้ในคัมภีร์แพทย์ ประกอบกับมีการใช้กันอย่างแพร่หลาย นักวิจัยของเค้าก็ไม่รอช้า รีบทำการวิจัยเพื่อนำข้อมูลมาสนับสนุนยาของตน มีการวิจัยต่อมาที่ยืนยันว่าในเพชรสังฆาตมีส่วนประกอบของวิตามินซีในขนาดสูง และมีแคโรทีน เอ (Carotene A) ซึ่งคาดกันว่าทำให้เพชรสังฆาตมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง นอกจากนั้นยังมีอนาโบลิก สเตียรอยด์ (Anabolic steroids) คอนโดรบลาสต์ (Chondroblasts) และ ออสติโอบลาสต์ (Osteoblasts) จากไขกระดูก โดยเซลล์ทั้งสามนี้จะมีความสำคัญในการสร้างกระดูก
     การศึกษาในสัตว์ทดลองพบว่าเพชรสังฆาตช่วยเพิ่มความแข็งแรงของกระดูกที่หักให้กลับมาเท่ากับก่อนที่จะหักภายในระยะเวลา 6 สัปดาห์ ซึ่งในการศึกษานี้ยังพบข้อมูลเพิ่มเติมอีกว่าเพชรสังฆาตจะช่วยให้มีการสร้างสารเคมีที่เป็นองค์ประกอบให้กระดูกกลับมาสมานกันได้อีกครั้ง เช่น มิวโคโพลีแซกคาไลด์ (Mucopolysaccharides) คอลลาเจน (Collagen) แคลเซียม ฟอสฟอรัส รวมทั้งสารอื่นๆ ที่ทำให้กระดูกกลับมาทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีคำอธิบายเพิ่มเติมสำหรับเจ้า มิวโคโพลีแซกคาไลด์อีกว่า เจ้าตัวนี้มีบทบาทสำคัญในการเป็นวัตถุดิบที่ใช้กระบวนการสมานกระดูก ซึ่งถ้าในระยะเริ่มแรกมีการผลิตวัตถุดิบสำหรับซ่อมแซมกระดูกได้เยอะ ก็จะทำให้กระบวนการสมานกระดูกเกิดได้เร็วขึ้นด้วย
     ส่วนการวิจัยในมนุษย์พบว่าเพชรสังฆาตช่วยย่นระยะเวลาในการสมานของกระดูกที่แตกหักได้ประมาณ 33-55% ซึ่งผลของการวิจัยนี้เห็นได้จากผลทางรังสีวิทยาประกอบกับอาการทางคลินิก ได้แก่ อาการปวด บวม และภาวะแข็งตึงลดลงอย่างเห็นได้ชัด นอกจากนั้นยังมีการวิจัยในหญิงวัยทอง ซึ่งเป็นกลุ่มเสี่ยงที่จะเกิดภาวะกระดูกพรุนได้ง่าย เมื่อเกิดภาวะกระดูกพรุนขึ้น สิ่งที่เรากลัวที่สุดก็คือ ความพิการที่อาจเกิดจากการล้มกระดูกหัก โดยเฉพาะกระดูกที่สะโพก ซึ่งการวิจัยนี้พบว่าเพชรสังฆาตช่วยเพิ่มความหนาแน่นของกระดูกให้กับหญิงวัยทองได้
     ส่วนการวิจัยในประเทศไทยโดย พญ.ดวงรัตน์ เชี่ยวชาญวิทย์ และคณะ โดยการประเมิน ประสิทธิภาพของเพชรสังฆาตในผู้ป่วยริดสีดวงทวาร จำนวน 121 คน จากโรงพยาบาลชุมชนในต่างจังหวัด 4 แห่งของประเทศไทย เปรียบเทียบกันกับยาแผนปัจจุบันคือ ดาฟลอน (Daflon) ผลการวิจัยพบว่าค่าเฉลี่ยของคะแนนประเมินผลในกลุ่มที่ได้รับยา ดาฟลอนและเพชรสังฆาต ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ในท้ายการวิจัย ผู้ทำการวิจัยยังได้เปรียบเทียบค่าใช้จ่ายของการรักษาทั้งสองวิธีพบว่า ค่าใช้จ่ายของแคปซูลเพชรสังฆาตเท่ากับ 1 ใน 20 ส่วน หรือ 5% ของค่ายา ดาฟลอน
     จากการวิจัยนี้จึงสรุปได้ว่า แคปซูลเพชรสังฆาต สามารถใช้ทดแทนยาดาฟลอนในการรักษาผู้ป่วยริดสีดวงทวาร โดยมีค่าใช้จ่ายที่ถูกกว่า


จากคอลัมภ์ "พืชใกล้ตัว"  โดย ภญ.ผกากรอง ขวัญข้าว 
ของวารสาร  "อภัยภูเบศรสาร"  ปีที่ 4 ฉบับที่ 37 ประจำเดือน กรกฎาคม 2549

 สำหรับท่านที่ต้องการรายละเอียดเพิ่มเติม สามารถฝากคำถามไว้ที่ Webboard (สอบถาม)  หรือโทรสอบถามได้ที่ 01-9272862, 09-1583525  หรือ ฝาก e-mail address ของท่านตาม mail ที่อยู่ด้านล่าง